Gümrük Kanunu taslağı hakkında görüş ve değerlendirmeler (5)

“Numune alma” , “Ayniyet önlemleri” ve “Ticaret Politikası Önlemleri” başlıklarının, Gümrük Kanunu taslağında nasıl yer aldığını inceleyelim.

Eşyanın muayenesi ve numune alınması

MADDE 139: (1) Eşyanın muayene edileceği ve numunelerin alınacağı yerlere taşınması ve bu muayene ile numune alma işlemleri için gerekli tüm elleçleme faaliyetleri, beyan sahibi tarafından veya beyan sahibinin sorumluluğu altında gerçekleştirilir. Numunelerin ambalajlanması ve gönderilmesi dahil bu işlemlere ilişkin tüm giderler beyan sahibi tarafından karşılanır.

(2) Beyan sahibi, eşyanın muayenesi ve numune alınması sırasında hazır bulunma ya da temsil edilme hakkına sahiptir. Gümrük idaresi, muayene ve numune alma işlemini kolaylaştırmak için beyan sahibinin muayenede veya numune alımında hazır bulunmasını, temsil edilmesini ya da muayene veya numune alımını gerçekleştirmek için gerekli yardımı sağlamasını, makul gerekçelerle zorunlu tutabilir.

(3) Gümrük idaresi, numunelerin yürürlükteki hükümlere uygun olarak alınması şartıyla herhangi bir tazminat ödemekle yükümlü değildir. Gümrük idaresi tarafından gümrük laboratuvarlarında yapılacak veya hariçte yaptırılacak tahlil veya inceleme masrafı beyan sahibi tarafından karşılanır. Laboratuvar tahlillerine ilişkin usul ve esaslar ile gümrük laboratuvarları ücret tarifesi Bakanlıkça belirlenir

MADDE 139: Kanun metninde Gümrük İdaresinin ihtiyaç duyması halinde numune alınmasına ait usuller yer almaktadır. Metne mükellefin talebi üzerine numune alma hakkı da eklenmelidir. Zira daha sonradan ortaya çıkabilen anlaşmazlıklarda mükellefin talebi doğrultusunda alınan numuneler çok önemli ispat vesikası olabilmektedir.

Ayniyet önlemleri

MADDE 142: (1) Gümrük idaresi ya da gümrük idaresi tarafından izin verilen yükümlüler, beyan edilen gümrük rejimi şartlarına uyulmasını sağlamak üzere zorunlu hallerde eşyanın ayniyetini tespite yönelik önlemleri alırlar.

(2) Eşyaya, ambalajlara veya taşıma araçlarına ayniyet tespitine yönelik olarak tatbik edilen etiket, mühür ve benzeri araçlar, gümrük idaresi veya beklenmeyen hal veya mücbir sebeplerden kaynaklı olanlar haricinde sadece eşyanın veya taşıma araçlarının korunmasını sağlamak için sökülmelerinin veya bozulmalarının zorunlu olduğu durumlarda, gümrük idaresince izin verilmesi halinde yükümlüler tarafından sökülebilir ya da bozulabilir.

MADDE 142: Sadece izin verilenler dışında tüm mükellefler için ayniyat tespiti talep edebilme, ayniyat tespiti yaptırabilme imkanı verilmesi uygun düşünülmektedir. Bu hakkın tüm mükelleflerce talep edilebilme hakkı verilmesi, daha sonradan ortaya çıkabilecek anlaşmazlıklarda çok önemli ispat vesikası olabilmektedir.

Ticaret politikası önlemleri

MADDE 149: (1) Dahilde işleme rejimi kapsamında elde edilen işlem görmüş ürünlerin serbest dolaşıma girmesi ve ithalat vergilerinin 69 uncu maddenin üçüncü fıkrası hükümlerine göre hesaplanması durumunda, dahilde işleme rejimine tabi tutulan eşya için, serbest dolaşıma girişinde yürürlükte olan ticaret politikası önlemleri uygulanır.

(2) Birinci fıkra hükmü atık ve artıklara uygulanmaz.

(3) Dahilde işleme rejimi kapsamında elde edilen işlem görmüş ürünlerin serbest dolaşıma girdiği ve ithalat vergilerinin 68 inci maddenin birinci fıkrası hükümlerine göre hesaplandığı durumlarda, bu ürünlere uygulanacak ticaret politikası önlemleri ancak dahilde işleme rejimine tabi tutulan eşyanın da söz konusu önlemlere tabi olması durumunda uygulanır.

(4) Serbest dolaşıma girişte ticaret politikası önlemleri uygulanması durumunda, bu önlemler hariçte işleme rejimi sonucunda serbest dolaşıma girecek işlem görmüş ürünlere;

a) 49 uncu madde kapsamında işlem görmüş ürünlerin Türk menşeini kaybetmediği,

b) 188 inci maddede belirtilen standart değişim sistemi de dahil tamir amaçlı hariçte işlemeye tabi tutulduğu,

c) 185 inci madde kapsamında daha ileri düzeyde işlenmek üzere hariçte işlemeye tabi tutulduğu,  durumlarda uygulanmaz.

MADDE 149: Madde metninde yer alan “dahilde işleme rejimine tabi tutulan eşyaya ait atık ve artıklar için, serbest dolaşıma girişinde yürürlükte olan ticaret politikası önlemleri uygulanmaz.” Hükmü eksiktir. Zira söz konusu atık ve artıkların vasfı değişmemiş ekonomik değeri olanlarına ticaret politikası önlemlerinin uygulanmaması vergi zıyaına ve haksız kazanç elde edilmesine yol açar. Diğer yandan işlem görmüş ürünlerden serbest dolaşıma girişte yürürlükteki ticaret politikası önlemlerinin uygulanıp uygulanmayacağı hususunda düzenlemeye yer verilmelidir.

AHMET ÖZENALP

Bursa OSB (Organize Sanayi Bölgesi) Denetim Kurulu Üyesi
URTEB (Uluslararası Rekabet ve Teknoloji Birliği) Genel Başkanı