Rekabet Kurumu ve Zincir Marketler

Rekabet Kurumu’na re’sen yapılmış olan başvuru ile, Covid-19 salgını sürecinde, perakende gıda ve temizlik ürünleri ticareti ile iştigal eden zincir marketler ile bunların tedarikçileri konumunda olan üretici ve toptancı seviyesindeki teşebbüsleri ile Gıda Perakendecileri Derneği hakkında fiyatlama davranışlarının incelenmesine yönelik olarak yürütülen soruşturması geçtiğimiz ayda karara bağlanmıştır.

Pandemi sürecinde özellikle gıda ve temizlik ürünleri ile koruyucu ürünlerde arz sıkıntıları ve/veya aşırı fiyat artışları gözlenmiş olup, bu çerçevede incelemeye konu teşebbüslerin zımni bir işbirliği içinde bulunarak ya da birlikte hakim durumda bulunmaları sonucu ortak aşırı fiyat stratejisi izleyerek mağazalarında satışa sundukları ürünlerin fiyatlarını birlikte belirledikleri, fiyat tespitine yönelik bir anlaşma veya uyumlu eyleme taraf oldukları, bu şekilde 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un 4. maddesini ihlal ettikleri iddia edilmiştir.

4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un 4. maddesine göre, “Belirli bir mal veya hizmet piyasasında doğrudan veya dolaylı olarak rekabeti engelleme, bozma ya da kısıtlama amacını taşıyan veya bu etkiyi doğuran yahut doğurabilecek nitelikte olan teşebbüsler arası anlaşmalar, uyumlu eylemler ve teşebbüs birliklerinin bu tür karar ve eylemleri hukuka aykırı ve yasaktır.” Bu haller ilgili maddenin devamında sayılmış olup, bir anlaşmanın varlığının ispatlanamadığı durumlarda piyasadaki fiyat değişmelerinin veya arz ve talep dengesinin ya da teşebbüslerin faaliyet bölgelerinin, rekabetin engellendiği, bozulduğu veya kısıtlandığı piyasalardakine benzerlik göstermesi, teşebbüslerin uyumlu eylem içinde olduklarına karine teşkil etmektedir. Ekonomik ve rasyonel gerçeklere dayanmak koşuluyla taraflardan her biri uyumlu eylemde bulunmadığını ispatlayarak sorumluluktan kurtulabilmektedir.

Dosya kapsamında zincir marketler ve bunların tedarikçileri konumundaki BİM Birleşik Mağazalar A.Ş., CarrefourSA Carrefour Sabancı Ticaret Merkezi A.Ş., Çağrı Gıda Temizlik Maddeleri İnşaat Sanayi ve Ticaret A.Ş., Metro Grosmarket Bakırköy Alışveriş Hizmetleri Tic. Ltd. Şti., Migros Ticaret A.Ş., Şok Marketler Ticaret A.Ş., Yeni Çağdaş İhtiyaç ve Gıda Maddeleri İnş. Tic. Ltd. Şti., Yeni Mağazacılık A.Ş., Yunus Market İşletmeleri Ticaret A.Ş., Gratis İç ve Dış Tic. A.Ş., A.S. Watson Güzellik ve Bakım Ürünleri Tic. A.Ş., Karizma Beşler Et Gıda Sanayi Ve Tic. A.Ş., Türk Henkel Kimya San. ve Tic. A.Ş., Banvit Bandırma Vitaminli Yem San. A.Ş., Savola Gıda ve San. Tic. A.Ş., Söke Değirmencilik San. ve Tic. A.Ş., Katmer Un İrmik San. ve Tic. A.Ş., Evpaş Evyap Paz. ve Tic. A.Ş., Procter & Gamble Tüketim Malları San. A.Ş., Colgate-Palmolive Temizlik Ürün. San. ve Tic. A.Ş., Beypi Beypazarı Tar. Ür. Paz. San. Tic. A.Ş., Küçükbay Yağ ve Deterjan Sanayi A.Ş., Johnson and Johnson Sıhhi Malzeme San. ve Tic. Ltd. Şti., Unilever Sanayi ve Ticaret Türk A.Ş., Nivea Beiersdorf Kozmetik San. ve Tic. A.Ş., Dentavit Sağlık Ürünleri Tic. Ltd. Şti., Eczacıbaşı Tüketim Ürün. San. ve Tic. A.Ş., Dalan Kimya End. A.Ş., Nestle Waters Gıda ve Meşrubat San. ve Tic. A.Ş. unvanlı teşebbüslerin 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un 4. maddesini ihlal edebilecek nitelikte davranışlarda bulunduğu yönünde kanaat oluştuğu ve bu nedenle ilgili teşebbüsler hakkında soruşturma açılması gerektiğine karar verilmiştir.

Yürütülen soruşturma sonucunda hazırlanan 31.03.2021 tarihli ve 2020-3-19/SR sayılı Soruşturma Raporu tamamlanmış olup, toplanan tüm delil, bilgi ve belgeler, düzenlenen rapor, yazılı savunmalar ve sözlü savunma toplantısında yapılan açıklamalar değerlendirilerek, 28.10.2021 tarihinde yapılan Rekabet Kurulu toplantısında 21-53/747-360 sayı ile alınan nihai karar şu şekildedir:

“Yeni Mağazacılık A.Ş., BİM Birleşik Mağazalar A.Ş., CarrefourSA Carrefour Sabancı Ticaret Merkezi A.Ş., Migros Ticaret A.Ş. ve Şok Marketler Ticaret A.Ş. arasında doğrudan veya ortak tedarikçiler aracılığıyla dolaylı temaslar yoluyla fiyatların ve fiyat geçişlerinin koordinasyonunun sağlandığı; yine doğrudan veya ortak tedarikçiler aracılığıyla geleceğe dönük fiyatlar, fiyat geçiş tarihleri, dönemsel aktiviteler ve kampanyalar gibi rekabete hassas bilgilerin paylaşıldığı; fiyat indirimine giden veya pazar genelinde fiyatların arttığı dönemde henüz fiyat artışı yapmayan teşebbüslerin fiyatlarına tedarikçiler aracılığıyla müdahale edilmek suretiyle söz konusu fiyatların tüketiciler aleyhine yükseltilmesinin sağlandığı; rakip fiyatlarının yükselmemesi halinde ürün ve/veya bölge özelinde süratle hayata geçirilen fiyat indirimleri ve/veya tedarikçiye iade faturası kesmek gibi cezalandırma stratejileri yoluyla teşebbüsler arasındaki danışıklılığa uyumun sürekli olarak gözetildiği; böylelikle adı geçen teşebbüslerin satışa sundukları pek çok ürünün perakende satış fiyatlarının tespiti amacına sahip, topla-dağıt (hub and spoke) özelliği de sergileyen kartel niteliğindeki anlaşma veya uyumlu eylemler yoluyla, anılan teşebbüslerin 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesini ihlal ettiklerine,

Bu çerçevede Kanun’un 16. maddesinin üçüncü fıkrası ve “Rekabeti Sınırlayıcı Anlaşma, Uyumlu Eylem ve Kararlar İle Hâkim Durumun Kötüye Kullanılması Halinde Verilecek Para Cezalarına İlişkin Yönetmelik”in (Ceza Yönetmeliği) 5. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi, ikinci fıkrası ve üçüncü fıkrasının (a) bendi ile 7. maddesinin birinci fıkrası hükümleri uyarınca 2020 mali yılı sonunda oluşan ve Kurul tarafından belirlenen yıllık gayri safi gelirlerinin takdiren 1. BİM Birleşik Mağazalar A.Ş.’ye 958.129.194,39 TL; 2. CarrefourSA Carrefour Sabancı Ticaret Merkezi A.Ş.’ye 142.469.772,07 TL 3. Migros Ticaret A.Ş.’ye 517.672.762,75 TL; 4. Savola Gıda ve San. Tic. A.Ş.’ye 22.210.998,63 TL; 5. Şok Marketler Ticaret A.Ş.’ye 384.369.037,15 TL; 6. Yeni Mağazacılık A.Ş.’ye 646.582.329,39 TL; idari para cezası verilmesine,

Sağlayıcı/tedarikçi konumundaki Savola Gıda ve San. Tic. A.Ş.’nin perakende seviyesinde faaliyet gösteren teşebbüslerin yeniden satış fiyatlarını belirlemek suretiyle de 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesini ihlal ettiğine, bu nedenle adı geçen teşebbüs hakkında 4054 sayılı Kanun’un 16. maddesinin üçüncü fıkrası ve Ceza Yönetmeliğinin 5. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi, ikinci fıkrası, üçüncü fıkrasının (a) bendi ile 7. maddesinin birinci fıkrası uyarınca ayrıca 2020 mali yılı sonunda oluşan Kurul tarafından belirlenen yıllık gayri safi gelirleri üzerinden takdiren 11.105.499,32-TL idari para cezası verilmesine,

Soruşturma kapsamında adı geçen diğer teşebbüsler ve Gıda Perakendecileri Derneği tarafından 4054 sayılı Kanun’un ihlal edildiğine yönelik bulguya ulaşılamadığından, ilgili teşebbüsler hakkında idari para cezası uygulanmasına yer olmadığına karar verilmiştir. ”